Geleneksel iplik eğirmede kalite yönetimi konusunda dünya çapında tanınan Uster Technologies firmasının hikayesi, ipek ile ilgili önemli bir sayfayı da içeriyor. İpeğe karşı özel ve yoğun bir ilgisi olan Peter Haettenschwiler, firmaya bu alanda yaptığı katkıların yanı sıra, zamanla torbalı güveler üzerine tanınan bir uzman haline geldi; 30’dan fazla yeni türü ilk kez tanımladı ve adlandırdı. Uster, gerçek bir ipek uzmanının hayatını ve çalışmalarını onurlandırmak için 17 Ağustos 2021’de vefat eden Haettenschwiler’in ilgi çekici hikayesini paylaştı.
Uster Technologies’in ilk tekstil teknoloji uzmanı
Uster Technologies ilk iplik düzgünlüğü test cihazını 1948 yılında pazara sunarak önemli bir atılım yapmıştı. Peter Haettenschwiler, test cihazının geliştirilmesinde ve ardından diyagramların ve test sonuçlarının iplikçilere gösterilmesinde asistan olarak yer alıyordu. Aslında, diyagramların doğru fiyatlandırma, iyileştirilmiş kalite ve ipliklerin işleme aşamalarına nasıl uyacağını tahmin etmeye yardımcı olarak görüldüğü fabrikalara kalite yönetimi getiren Haettenschwiler, bu görevde Uster’in ilk tekstil teknoloji uzmanı oldu.
Bunun yanı sıra çok özel bir hobiye sahip olan Haettenschwiler, torbalı güveler ve kelebekler topluyordu. Bu konudaki bilgisi ve buna bağlılığı, bugün İsviçre, ETH Zürih’in Entomolojik Koleksiyonunda bulunan, torbalı güveler olarak bilinen, ailenin dünyanın en büyük güveleri koleksiyonunu bir araya getirmesini sağladı. Bu tür üzerinde tanınan bir uzman haline gelen Haettenschwiler, daha önce kaydedilmemiş 30’dan fazla yeni çeşidi ilk kez tanımladı ve adlandırdı. Haettenschwiler ayrıca, Lepidoptera alanındaki uluslararası uzmanlar arasında adını ve itibarını güçlendiren çok sayıda uzman literatürü de düzenledi.
İpek testinin yolculuğu
İpek, genellikle ‘tüm tekstil liflerinin kraliçesi’ ve bir doğa harikası olarak nitelendiriliyor, bu nedenle eğrilmiş ipek liflerinin kalite parametreleri de oldukça ilgi çekiyor. Haettenschwiler eğrilmiş ipek ipliği test etti, ancak ticari olarak mevcut test sistemleriyle ilk denemelerin yapılmasına kadar ham ve eğrilmiş ipek üretiminde birkaç yıl geçti. Bu çalışma sırasında ise İsviçre, İtalya ve daha sonra Çin’deki ipek enstitülerinden uzmanlarla iş birliği başlatıldı.
Avrupa ipek ticareti, yeni test teknolojilerini ilk duyan oldu. İlk çalışmalar, cihazların belirli adaptasyonlardan sonra çok ince ipeğin bile test edilebileceğini hızla gösterirken; Test sonuçları, geleneksel test yöntemleriyle elde edilen verilere göre daha nötr, daha anlamlı ve daha kesindi. Bunu takiben test sonuçlarına göre sertifikalar düzenlendi ve bunlar ürünlerin ticari değerlerini belirlemek için kullanıldı. Test sonuçlarının doğru olması hem ticaret hem de sonraki işleyiş süreçleri için özellikle önem taşırken, bu nedenle test yöntemlerinin optimize edilmesine yakından odaklanıldı.
Haettenschwiler, Uster İstatistiklerinin geliştirilmesinde de önemli bir rol oynadı
18. yüzyılın başında Zürih’teki ‘ipek sahaları’ dünyaca ünlüydü ve 1900’e gelindiğinde ipek endüstrisi İsviçre’deki en önemli endüstrilerden biriydi. İpek işleme 20. yüzyılın başında zirveye ulaşırken, bugün geriye kalanlar, niş pazarlara odaklanan bir avuç ipek üreticisinin yanı sıra 175 yıl önce ‘Zuerich Seidentrocknungsanstalt’ (ipek kurutma kurumu) olarak kurulan Testex ve endüstrinin karlarını desteklemek için sermaye sağlamak üzere ortaya çıkan finans enstitüleridir.
İpek, Uster için hiçbir zaman büyük bir iş olmazken, sadece Haettenschwiler’in tutkusunu gösterdiği niş bir alan oldu. Hem ipek hem de ham ipek için Uster İstatistikleri edisyonlarında, Haettenschwiler’in ilk yıllarında ve on yıllar boyunca Uster İstatistikleri’nin geliştirilmesinde önemli bir rol oynadı.
“Hikayesiyle gelecek nesil tekstil profesyonellerine ilham vermeliyiz”
Uster Technologies AG Kıdemli Tekstil Teknoloğu Wolfram Soell, Haettenschwiler’in çalışma hayatını onurlandırmak istediklerini belirterek; “Hikayesiyle gelecek nesil tekstil profesyonellerine ilham vermeliyiz” dedi. Soell, onun şirket için belirleyici bir kişilik ve çalışma hayatını elyaf ve filament iplik eğirmede gelişmiş bir kalite yönetimi ile ilgili olarak tekstil endüstrisine adayan son derece özverili bir iş arkadaşı olduğunu dile getirdi. İpeğin onun en büyük tutkularından biri olduğunu aktaran Soell; “Uster ürünleriyle olası objektif kalite test olanaklarının geliştirilmesi her zaman onun amacıydı ve her zaman araştırma ve yayınlar için uğraşıyordu” dedi.