Türkiye yaklaşık 28 milyar dolarlık ihracat yapan ve 1 milyonu aşkın istihdam sağlayan tekstil ve hazır giyim sektörlerinin geleneksel hammaddesi pamuk için yeni ve kapsamlı üretim politikalarına ihtiyaç duyuyor. Ürettiğinden daha fazlasını tükettiği için pamukta dışa bağlı bir ülke olan Türkiye, aynı zamanda küresel GDO’suz pamuk üretiminin %80’ine yakınını gerçekleştiriyor. Ancak bu yıl ekim alanlarında %35 daralma yaşanması bekleniyor. Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir büyümesine ve kalkınmasına katkı sunma amacıyla, İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından organize edilen pamuk çalıştayında temel konular ele alındı. İSO tarafından yayınlanan ‘Tarladan Markaya Pamuk Çalıştayı Raporu’ çarpıcı gerçekleri ortaya koyuyor. Rapor pamuk için yeni ve kapsamlı bir üretim politikası gerektiğinin altını çiziyor. Türkiye’nin pamuk üretiminde gerilemesini önlemek için yapılması gereken acil ve etki gücü yüksek 10 politika öneriliyor.
İSO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İrfan Özhamaratlı, hazırlanan raporun pamuk sektörü için öneminin altını çizdi. Raporun birçok başlık altında Türkiye’nin pamuk gerçeğini ortaya koyduğuna dikkati çeken Özhamaratlı, pamuğu ülkemiz için en stratejik tarım ürünü olarak tanımladı. Özhamaratlı; “Rapordaki önerilerimizin ivedilikle uygulamaya alınması, üretim maliyetlerinin azalmasına, verimlilik, kalite ve katma değerin artmasına, ithalat ihtiyacının gerilemesine ve sektörün ülke ekonomisi, ihracatı ve istihdamına daha fazla katkı sağlamasına zemin hazırlayacak” dedi.
‘Tarladan Markaya Pamuk Çalıştayı Raporu’: Pamuk stratejik tarım ürünü olmalı
Raporda Türkiye’nin tarım ve sanayi için ‘beyaz altın’ olarak tanımlanan pamukta dünyanın en etkili üreticisi olabilecek durumdayken gücünü yeteri kadar kullanmadığı vurgulanıyor. Arazi bölünmesi, göç, destek politikaları gibi faktörler nedeniyle pamuk ekim alanının son 20 yılda yaklaşık yüzde 30 azalarak 5 milyon dekarın altına indiği, 2020 yılında da yine yüzde 35 civarında düşüş yaşamasının beklendiği belirtildi. Raporda, dünyadaki GDO’suz pamuğun yüzde 80’ine yakınını üreten Türkiye’nin pamuktaki gerilemenin önüne geçmesi ve dünya markası olması için aciliyeti ve etki gücü yüksek 10 Politika Önerisi yer aldı.
Öneriler arasında şunlar yer alıyor; pamuğu alternatif ürünlere ve fiyat dalgalanmalarına karşı koruyacak bir denetleme sistemi oluşturulmalı; pamuk stratejik bir ürün olarak kabul edilmeli ve süreçteki tüm yetki ve sorumluluk Tarım Bakanlığı’nda toplanmalı; tüm süreç devlet-STK-üretici iş birliğiyle geliştirilen bir sistemle denetlenmeli; pamuk ekim alanları birleştirilerek büyütülmeli ve modern tarım teknikleriyle istikrarlı pamuk ekimi yapılmalı; çiftçiler üretim ve hasat hakkında eğitilmeli ve bilgilendirilmeli; verimliliği arttırmak için makineli hasat KDV indirimi ile desteklenmeli; lisanslı depoculuk yaygınlaştırılmalı; çırçır fabrikaları modernize edilerek standartlar getirilmeli; Organik Pamuk ve İyi Pamuk Standardı ile sürdürülebilir üretim ve çiftçiler ilave primle desteklenmeli; üretimde kullanılan enerji, su ve makine için KDV destekleme sistemi uygulanmalı, kullanılan hizmetlerin KDV’si %1’e indirilmeli.
2020’de pamuk ekim alanında %35 civarında düşüş bekleniyor
Raporun girişinde dünyada ve Türkiye’deki güncel pamuk üretimine dair veriler yer alıyor. Dünyada 250 milyona yakın insan geçimini pamuktan sağlıyor. Covid-19 salgını nedeniyle pamuğun kg birim fiyatı 1,5 doların altına geriledi. Pamuk ülkemizde Ege, Çukurova ve Şanlıurfa dolaylarında üretilmekle birlikte, son 30 yılda çeşitli nedenlerle pamuk ekim alanları geriledi. 1998’de 7,6 milyon dekara yaklaşan pamuk ekili alan 2019’da 5 milyon dekarın altına indi. Türkiye’de 2020 yılında pamuk alanlarında yine yüzde 35 civarında düşüş bekleniyor. Ancak verimlilik açısından önde gelen bir üretici durumunda olan Türkiye’de dekar başına verim son 30 yılda yüzde 60 civarında yükseldi.
Türkiye dünya pamuk üretiminde 976 milyon ton ile altıncı sırada yer alıyor ve pamuk üretiminin %3,5’ini gerçekleştiriyor. Yılda 762 milyon ton pamuk ithalatı yapan Türkiye, bu rakam ile Çin’in arkasından ikinci sırada yer alıyor. Dünyanın en büyük pamuk ihracatçısı 3,2 milyon ton ile ABD’dir. Türkiye’nin pamuk ihracatı ise 105 bin ton düzeyinde seyrediyor. Dünyadaki GDO’suz pamuk üretiminin %80’ini Türkiye gerçekleştiriyor. Organik ve İyi Pamuk (Better Cotton) üreticisi sayısı 3 bin 299’a ulaştı. İyi pamuk tarımı yapılan arazi büyüklüğü de 53 bin 400 hektar oldu.
Pamuk üretiminde yapılan 16 yanlış
Raporda Türkiye’de pamuk üretiminin bütün aşamalarında karşılaşılan yanlış uygulamalara dikkat çekiliyor. Yapılan hatalar ve sorunlar 16 madde halinde sıralanıyor. Bunlar arasında; azalan ekim alanları, düşük kalite, ölçek küçüklüğü, kooperatifleşme eksikliği, çiftçinin eğitim ve bilgilendirilme ihtiyacı, sulama, gübreleme, ilaçlama ve hasatta yapılan hatalar yer aldı. Raporun sonundaki “Politika Önerileri” bölümünde ise sorunların aşılmasındaki aciliyeti ve etki gücü yüksek öncelikli 10 maddeye yer verildi. Raporda devletin pamuğu destekleme politikasının gözden geçirilmesi gerektiği vurgulanıyor.