Birçok kişi ticari büyüme ile çevreciliğin birbirine uygun olmadığını düşünür. Ancak bunun başarılabileceğini gösteren örnekler önümüzde bulunuyor. Geri dönüşüm işinin öncülerinden Gaziantep merkezli Gama Recycle, 20 yıldır atık materyalleri yenilenmiş iplik ve elyaflara çeviriyor. Sektörün en büyük geri kazanılmış (recycle) iplik ve elyaf üreticisi olan firma, hem tekstil ürünlerini geri dönüştürüyor hem de R-PET şişe pullarını üretimde kullanıyor. İleri teknolojilere sahip olan firma, Oerlikon Neumag’dan gelecek stabil elyaf sistemi ile üretimini arttırmayı planlıyor. Firmanın çalışmaları ve yatırımları hakkında Gama Recycle kurucusu Zafer Kaplan bilgi verdi.
1997 yılından bu yana sektörde yer aldıklarını belirten Zafer Kaplan, en başından bu yana geri dönüştürülmüş malzemeler ürettiklerini vurguladı. Kaplan; “Bazı plastiklerin yanı sıra tekstil ürünlerini geri dönüştürmemizle ünlüyüz, bu nedenle beş yıl önce şirket ismimizi Gama Recycle olarak değiştirdik” dedi. Bunun hem çevresel hem de finansal açıdan mantıklı bir hareket olduğunu belirten Kaplan, yeniden kullanılmayı bekleyen büyük miktarda plastik ve tekstil ürünü olduğunu hatırlattı. Kaplan en karmaşık açılardan birini tüm bu malzemelerin toplanması olarak gösterdi.
Başlangıçta çevre için öncelikli bir hassasiyet yoktu
İşe başladıkları dönemde yenilenmiş elyaf ve ipliklerin üretilmesinin çoğu kişi için yüksek bir önceliğe sahip olmadığına değinen Zafer Kaplan, o dönemde çoğu ülke ve şirketin çevresel sorunlar konusunda pek hassas olmadığını söyledi. Kaplan sözlerini şöyle sürdürdü; “Giyim ürünleri veya tekstil sektöründen büyük oranda kesim atığı çöp olarak atılmakta veya yakılmaktaydı. Şirketler bu atık materyallerle ilgilenmenin önemli olduğunu düşünmüyordu. Sonuç olarak, bu ‘kullanılamaz’ malzemeleri çeşitli sektörlerde kullanmak için yenilenmiş elyaf ve ipliklere dönüştürmek için bazı fikirler geliştirdik.”
Geri dönüştürülmüş ürünler, makineler ve donanımlar için 18 patentlerinin bulunduğunu açıklayan Kaplan, 10 patentin ise inceleme aşamasında olduğunu belirtti. Kaplan günümüzde çoğu giyim üreticisinin kesilmiş malzemelerden kalanları çöpe atmak yerine ayıklamaya ve satmaya başladığına değindi. Kaplan bu süreçle ilgili olarak şunları anlattı; “Bu çok büyük bir gelişme, çünkü tekstil ürünlerini geri dönüştürmeye başladığımızda pazarda yalnızca birkaç makine üreticisi vardı. Çoğu zaman makinelerimizi geri dönüşüm proseslerine uygun hale getirmek için dönüştürmek ve değiştirmek zorunda kaldık. Günümüzde birçok şirket geri dönüştürme makinelerine odaklanıyor ve bu tüm sektörde büyümeye teşvik edilmesine yardımcı oluyor.”
Gama Recycle dünyanın her yerinden kaynak buluyor
Zafer Kaplan, tüketici öncesindeki kesimlerin veya endüstriyel atıkların yanı sıra, tüketim sonrası giysilerin, PET şişelerin, PET tepsilerinin ve diğer PET bazlı ambalaj malzemeleri veya tüketici ürünlerinin geri dönüştürüldüğünü dile getirdi. Kaplan, kullanılmış giysilerin geri dönüştürülmüş pamuğa ve polyester elyaflarına dönüştürülmesi için bekleyen birçok patentleri olduğunu aktardı.
Kaynak bulmanın işlerinin en kilit ve karmaşık noktası olduğunu belirten Kaplan, dünyanın her yerinden atıklar (hammadde) satın aldıklarını ifade etti. Hammadde konusunda birçok standartları olduğunu söyleyen Kaplan, bazen bu malzemelerin sertifikasyonlarla uyuşmayabildiğini dile getirdi.
Zafer Kaplan geri dönüştürülmüş elyafların büyük bir pazar potansiyeline sahip olduğuna dikkati çekti. Kaplan; “Nihai kullanıcılar çevre dostu ürünler istiyor ancak, aldıkları ürünlerin kalitesinden ödün vermiyorlar. Bu nedenle Neumag elyaf hattını kullanmayı tercih ediyoruz. Bu şekilde tüm süreci verimli bir şekilde kontrol edebiliyoruz ve elyafların kalitesi sürekli yüksek olurken üretim telefi de düşüyor” şeklinde konuştu.
Üretim için deneyim ve iyi makineler gerekiyor
Zafer Kaplan geri dönüştürülmüş malzemelerden iplik ve elyaf üretiminin, işlenmemiş (virjin) malzemelere göre çoğu durumda daha karlı ancak aynı zamanda daha riskli ve daha karmaşık olduğunu belirtti. Bu üretimin büyük oranda uzmanlık ve deneyim, iyi makineler ve donanımlar gerektirdiğini vurgulayan Kaplan; “Aksi takdirde büyük bir kayıp oluşacaktır. İşletmeyi yürütürken, gelecek nesiller için doğal kaynakları genişleterek sürdürülebilirlik ve çevre açısından üstümüze düşeni yaptığımız için gururluyuz” dedi.
rPET polimerden CUPROCEL adlı patentli yeni bir elyaf geliştirdiklerini dile getiren Zafer Kaplan, ürünün özelliklerini şöyle anlattı; “Dokunuşu, drapesi, esnekliği, eski haline gelişi vb. hiçbir sentetik lifle kıyaslanamaz. Modal veya liyosel gibi selüloz elyaflarını andırıyor. Bunu geri dönüştürme prosesleriyle üretilen bir kumaş olarak satıyoruz. Hatta tüketicilerin elden çıkardığı giyim ürünlerinin yanı sıra, müşterilerimizin kesim atıklarını almayı bile teklif ediyoruz. Sürdürülebilirliği bu denli ciddiye alıyoruz. Bunun diğer insanların da davayı takip etmesine yardımcı olacağına inanıyoruz”
Kaplan önümüzdeki beş yılda günlük 300 ton PET pulu işleme kapasitesine ulaşmayı hedeflediklerini ifade etti. Kaplan sözlerini şöyle bitirdi; “Bu şekilde filament iplikleri ve şişeden şişeye (gıdada kullanılabilir) uygulamalar için günlük olarak 200 ton geri dönüştürülmüş polyester elyaf ve 100 ton PET talaşı elde edebileceğiz. Bu Neumag hattı ile elde ettiğimiz harika bir fırsat. Etkili teknoloji ve kapasitesiyle hedeflerimize daha kolay şekilde ulaşabileceğiz.”