Döviz kurlarındaki artışın enflasyon rakamlarının gerisinde kalmasıyla ihracatta rekabetçi konumu zayıflayan emek yoğun sektörler arasındaki deri ve deri mamulleri sektörü ekonomik olarak zorlu bir süreçten geçiyor. 2024 yılının ilk yarısında sektörün ihracatta yüzde 26,7’lik bir kayıp yaşadığı belirtilirken konuya ilişkin açıklamada bulunan Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (EDDİM) Başkanı Erkan Zandar, mevcut tabloda genel giderlerinin yüzde 40’lardan yüzde 63 seviyelerine çıktığını belirtti. Zandar maliyetlerdeki artış ve talepteki düşüşün birleşmesiyle 2023 yılının ilk yarısında 1 milyar 23 milyon dolar olan ihracatlarının 2024 yılının aynı döneminde 750 milyon dolara gerilediğini, 2024 yılının ilk yarısında ihracatta en büyük kaybı yaşayan sektör olduklarını dile getirdi.
“Dolar kuru 38, euro kuru 42 TL olmalı”
Deri sektöründeki ihracat düşüşünün minimize edilebilmesi için günümüzde dolar kurunun 38 TL, euro kurunun ise 42 TL olması gerektiğini savunan Erkan Zandar, sektörde 2025 yılı ocak ayından sonra doğacak ek maliyetleri karşılayacak bir karlılık olmadığını vurguladı.
Uzun yıllar ortalamasında ayakkabı pazarında kişi başı satın almanın yıllık 4-5 çift arasındayken 2024 yılında 2,65 çift olmasının beklendiğini ifade eden Zandar, ciddi anlamda bir talep azalması olduğuna dikkat çekti. İhracat pazarları olan Almanya’da yüzde 20, İtalya’da yüzde 25 ve Rusya’da yüzde 70 kayıp olduğunu dile getiren Zandar, bu oranların Fransa’da yüzde 15, Birleşik Krallık’ta yüzde 17, Romanya’da ise yüzde 26 olduğunu dile getirdi. Zandar; “Bu demek oluyor ki bizim ağırlık mamul sattığımız pazarlarda taleplerde sıkıntı var. Tabii ki bu pazarlardaki yavaşlamanın da etkisi var, bir de bizim fiyat tutturamamamız birleşince gücümüzün azalmasıyla bu yaşadığımız yüzde 26’lık daralma gayet normal” diye konuştu.
“İhracatçılar sorumlu üretim ve yeşil dönüşümle ilgili çalışmalarını mutlaka şimdiden başlatmalı”
2024 yılı eylül ayından itibaren talep tarafında bir kıpırdanma beklediklerini söyleyen Erkan Zandar, Avrupa’da 2025 yılı mart ayında talebin 2019 yılı seviyelerine yükselmesinin öngörüldüğünü bu talepteki değişimi fırsata çevirebilmeleri için önümüzdeki 6 aylık süreci ev ödevini yaparak geçirmeleri gerektiğini söyledi. Zandar, ihracatçıların özellikle orta ve üst seviye markalara hitap edebilmeleri için hem sorumlu üretim hem de yeşil dönüşümle ilgili çalışmalarını mutlaka şimdiden başlatması gerektiğinin altını çizerek; “Biz bundan sonra evet çok ucuz bir ülke değiliz ama bugün Avrupa’da ve dünyanın pek çok ülkesinde orta ve üst seviye ürünlere talepler devam edecektir ve biz bu ürünleri üreten ülke olmalıyız. Yani dediğim gibi sorumlu üretimler yapıp yeşil dönüşümü yakalayıp gerekli değişimleri mutlaka uygulamamız gerekiyor” dedi.
Ayakkabı 471 milyon dolarlık ihracatla açık ara lider
Türk deri ve deri mamulleri sektörü 2024 yılının ilk yarısında 750 milyon dolarlık ihracat yaparken, bu ihracatın 471 milyon dolarlık dilimini ayakkabı sektörü gerçekleştirdi. Mamul deri sektörü 113,5 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirirken, saraciye sektörü 110 milyon dolar dövizi Türkiye’ye kazandırdı. Deri konfeksiyon sektörü ise 55 milyon dolarlık ihracatla 2024 yılının ilk yarısını geride bıraktı.
Deri ve deri mamulleri ihracatında ilk beş ülke sırasıyla; 61 milyon dolarla Almanya, 53,6 milyon dolarla İtalya, 50,8 milyon dolarla Irak, 36,8 milyon dolarla Rusya ve 31 milyon dolarla Fransa oldu.
Egeli dericiler ihracatta yüzde 16’lık düşüş yaşadı
Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2023 yılının ilk yarısında 97,6 milyon dolarlık ihracat yaparak, 2024 yılının aynı döneminde 82 milyon dolar dövizi Türkiye’ye kazandırdı. EDDİM’in ihracatındaki düşüş yüzde 16 seviyesinde kaldı.
Ege Bölgesi’nden yapılan deri ve deri mamulleri ihracatında ayakkabı sektörü 50 milyon dolarlık tutarla toplam ihracattan yüzde 61 pay aldı. Mamul deri ve kürkler ihracatı yüzde 31’lik artışla 14 milyon dolara çıkarken, saraciye sektörü 9 milyon dolar, deri konfeksiyon sektörü 8 milyon dolar ihracat performansı ortaya koydu.