Tayland’daki konfeksiyon işçileri, İngiltere merkezli uluslararası market ve perakendeci Tesco ile sosyal denetim firması Intertek’e karşı ihmal ve Tesco’ya karşı haksız zenginleşme suçlamasıyla dönüm noktası niteliğinde bir dava açıyor. Bu bağlamda işçiler Tesco PLC; 2020 yılına kadar Tesco PLC’ye ait olan Ek-Chai Distribution System Company Limited; ve V.K. Garments’ın çalışma koşulları ve uygulamaları ile Tesco’nun F&F ürünlerini denetleyen ve sertifikalandıran İngiltere merkezli denetim şirketleri Intertek Group PLC ve Intertek Testing Services (Thailand) Limited aleyhine dava açıyor.
Temiz Giysi Kampanyası’nın web sitesinde yer alan habere göre, bir grup işçi tarafından açılan davada, Burmalı göçmenlerin Tesco’nun F&F moda serisi için kıyafet üreten Tayland’daki bir fabrikada, yasadışı ücretlerle ve zorunlu çalışma koşullarında haftada 99 saate kadar çalıştırıldığı iddia ediliyor. 130 göçmen fabrika işçisi ve bir göçmen çocuk adına hukuk firması Leigh Day tarafından iddiaları detaylandıran bir dava öncesi mektup gönderildi. Leigh Day, Tesco ve Intertek’ten işçilerin iddialarını tazmin etmelerini talep etti ve bunun gerçekleşmemesi halinde, işçilerin konuyu Yüksek Mahkeme’ye taşımayı değerlendireceği belirtildi.
Tesco avukatları, şirketin yasal mektubun Tesco’ya karşı tartışılabilir herhangi bir iddiayı ortaya koyduğunu kabul etmediğini ve iddiaların İngiltere’de gündeme getirilmesini kabul etmediğini belirten bir yanıt verdi. Tayland yasalarına göre Tesco’nun iddia edilen ihmalle ilgili olarak davacıları korumakla yükümlü olmadığı belirtiliyor.
Tesco ‘haksız zenginleşme’ ile suçlanıyor
Tesco ve Ek-Chai, işçilerin yaralanmalarına ve kayıplarına neden olan hukuka aykırı çalışma ve barınma koşullarına izin verdikleri, bunları kolaylaştırdıkları ve/veya engellemedikleri için ihmalle suçlanıyor. Şirketler ayrıca, yetişkin işçilerin zararına haksız yere zenginleşmekle suçlanıyor ve Tayland yasaları uyarınca bu zenginleşmeyi tazmin etmekle yükümlü tutuluyorlar.
Intertek, işçilerin yaralanmasına neden olan hukuka aykırı çalışma ve barınma koşullarını tespit etmediği ve/veya bildirmediği için ihmalle suçlanıyor.
Davada, yoksul göçmenlere günde en fazla 4 sterlin ödendiği, haftanın yedi günü çalıştırıldıkları ve Mae Sot’taki V.K Garments fabrikasında zorla çalıştırma ve borç esareti döngüsünde hapsoldukları iddia ediliyor. Patronların göçmen işçi izinlerini ve göçmenlik belgelerini kontrol ettikleri ve onları uygun olmayan ve aşırı kalabalık koşullarda barındırdıkları, kilit, duvar veya tavan olmadığı için çok az mahremiyetin olduğu veya hiç mahremiyetin olmadığı beton zeminlerde uyudukları iddia ediliyor.
Intertek Plc, Ek-Chai, VK Garments veya Davacılar ile herhangi bir sözleşme ilişkisi bulunmadığı ve Intertek Tayland’ın endüstri standartları uyarınca ve Tesco tarafından önceden onaylanmış denetçiler tarafından denetimler gerçekleştirdiği temelinde yanıt verdi ve herhangi bir sorumluluğu reddetti. Tesco’nun 2020 yılına kadar Tayland’daki iştiraki olan Ek-Chai de, öncelikle VK Garments’taki istihdam koşullarıyla hiçbir ilgileri olmadığı gerekçesiyle sorumluluğu reddediyor.
İşçiler Tesco’nun karının önemli bir kısmının ucuz/ücretsiz iş gücünden geldiğini iddia ediyor
Tesco Group 1998’den 2020’ye kadar Tayland’da faaliyet gösterdi. İşletme, 2015-2020 yılları arasında her yıl 50 milyar sterlin gelir ve 1-2 milyar sterlin kâr elde etti. İşçiler, değeri 1.7 milyar sterlin olan F&F giyim şirketinin karının önemli bir kısmının Tayland’daki Mae Sot fabrikasında düşük işletme maliyetleri ve ucuz ve/veya ücretsiz iş gücü kullanımıyla sağlandığını iddia ediyor. Davada, Tesco PLC’nin 2017’den 2020’ye kadar F&F kıyafetlerini sürekli olarak fabrikadan tedarik ettiği ve kıyafetlerin menşeinden haberdar olduğu ve ayrıca hukuka aykırı barınma koşulları ile fabrika çalışma koşulları ve uygulamalarından haberdar olduğu veya makul olarak haberdar olması gerektiği iddia ediliyor.
Intertek’in 2017 ve 2020 yılları arasında V.K. Garments fabrikasında sürekli olarak denetimler gerçekleştirdiği ve fabrikada ve konutlarda neler olup bittiğini doğru bir şekilde tespit etmediği veya raporlamadığı belirtiliyor.
DPLW 2020 yılında Intertek denetimine dayanarak işçilerin taleplerini reddetti
Tamamı savaştan kaçan ya da Tayland’da güvenlik ve iş bulma umuduyla Myanmar’ı terk eden Burmalı göçmenlerden oluşan işçiler, 2017-2020 yılları arasında Mae Sot’taki V.K Garments fabrikasında kesim, terzilik ve paketleme gibi çeşitli görevlerde çalıştılar.
2020 yılında işçiler, Tayland İşgücü Koruma ve Refah Dairesi’ne (DLPW) fabrikanın tatil ücreti ve fazla mesai dahil olmak üzere iki yıllık tam ücretlerini, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı olarak toplam 765.000 sterlin ödemediği konusunda şikayette bulundu. DPLW, Intertek denetimine dayanarak, fabrikanın işçiler tarafından talep edilen ücretlerin çoğunu ödemesini istemeyi reddetti ve bunun yerine fabrikanın sadece kıdem tazminatı ödemesine karar verdi.