128 milyar dolar milli gelire sahip olan Kazakistan, gelişmeye açık, bakir bir yatırım alanını olarak görülüyor. Tekstil ve hazır giyimciler başta olmak üzere Türk yatırımcılar için bu pazarda risklerle birlikte önemli kazanımlar elde edilebilir.
17,8 milyon nüfusu, zengin doğal kaynakları ve geniş coğrafyasıyla Orta Asya’nın önemli ülkelerinden Kazakistan, yatırımcılar için bakir fırsatlar sunacak potansiyele sahip. İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (İHKİB) hazırladığı rapor, tekstil ve hazır giyim sektörü için Kazakistan’ın potansiyeline ışık tutuyor. 2 milyon 725 bin km2 yüzölçümü ile Türkiye’nin yaklaşık 3,5 katı büyüklüğündeki bu ülkenin milli gelir 128.1 milyar dolardır. Bu milli gelirle Orta Asya’nın en büyük ekonomisidir. Hızla değişen bir pazar görünümüne sahip olan ülkenin kişi başına milli geliri ise 7.138 dolar seviyesinde bulunuyor. Para birimi Tenge olan ülkenin resmi verilerine göre, 2017 yılında ülkenin GSYİH’sı %4, sanayi üretimi ise %7 arttı.
En büyük partnerler Rusya ve Çin
Kazakistan 37 milyar dolar ile dünyanın en büyük 52. ihracatçısı ve 25 milyar dolar ile dünyanın en büyük 65. ithalatçısıdır. Ülkenin en büyük ithalatçısı Rusya iken en büyük ihracat pazarı İtalya ve Çin’dir. Bu ülkenin başlıca ihracat ürünleri ham petrol, rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları, radyoaktif kimyasal elementler, petrol gazları ve ferro alyajlar vb. Buna karşılık Kazakistan en çok; petrol yağları, ilaçlar, telefonlar, demir veya çelikten ince veya kalın borular ve kazanları ithal ediyor. Bu ülkenin ihracatında Türkiye 0,9 milyar dolar ile 12. sırada yer alırken, ithalatında 0,6 milyar dolar ile 7. sırada bulunuyor.
Kazakistan ile Türkiye arasındaki ticarete bakıldığında son yıllarda hemen hemen aynı seviyede kaldığı ve ciddi bir gelişme göstermediği fark ediliyor. Hatta, Türkiye’nin bu ülkeye yaptığı ticaretin zaman içinde düşerek, 2013 yılından 2017 yılına kadar %50 azaldığı görülüyor. 2012 yılında yaklaşık 1,1 milyar dolar olan ihracat, 2016 yılına gelindiğinde 624 milyon dolara geriledi. Türkiye’nin bu ülkeye ihracat ürünleri arasında prefabrik yapılar, mücevherat, tohum, hububat, tişört, kazak, süveter ve diğer ürünler bulunuyor.
Hazır giyim, konfeksiyon ve tekstil ithalatında Türkiye ilk 5’te
Hazır giyim ve konfeksiyon açısından Kazakistan’ın ithalata bağlı olduğu dikkat çekiyor. 442,6 milyar dolarlık küresel hazır giyim ve konfeksiyon ithalatında Kazakistan %0,1 paya sahip ve 492 milyon dolar değerinde ithalat gerçekleştiriyor. Bu ithalatla Rusya %24,8 pay ve 121,9 milyon dolar değeri ile en büyük tedarikçidir. Rusya’yı Çin %23,29 oran ile takip ediyor. Türkiye ise %19,5 ile Kazakistan’ın en büyük 3. hazır giyim ve konfeksiyon tedarikçisidir. Bu ülkenin tekstil ürünleri ithalatına yakından bakıldığında yine en büyük tedarikçi 56,4 milyon dolar ve %30,9 pay ile Rusya lider konumda bulunuyor. İkinci büyük tekstil ürünleri tedarikçisi Çin %29,22’lik paya sahip. Özbekistan %10,31 payla 3. sırada yer alırken, Türkiye %4,88 payla 4. sırada bulunuyor.
Türk hazır giyim ve konfeksiyon sektörü 2016 yılında Kazakistan’a 99 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirirken, 2017 yılında bu rakam %13,7 düşüşle 85 milyon dolar oldu. Tekstil ve hammaddeleri sektörümüzün ihracatı ise 2016’daki 24 milyon dolar değerinde iken, 2017 yılında %151,4 artışla 60 milyon dolara çıktı.
Avrasya Gümrük Birliği ile Kazakistan ‘da Ortak Gümrük Tarifesi
2010 yılında Rusya Federasyonu, Kazakistan ve Belarus arasında kurulan Avrasya Gümrük Birliği ile birliğe üyeler arasında gümrükler sıfırlanırken, üçüncü ülkelere yönelik ortak gümrük tarifesi uygulaması başlamıştır. Bu birliğe daha sonra Ermenistan ve Kırgızistan da katıldı. Buna göre, örneğin, örme kadın kaban ve montlarında %10, pamuklu ve suni sentetik elbiselerde %10 vergi uygulanmaktadır.
Türkiye Ekonomi Bakanlığı’nın verilerine göre bu ülkede Türk sermeyeli 600 firma bulunuyor. Bu firmalar 15 binden fazla kişiyi istihdam ediyor. Kazakistan’da Türk müteahhitlerince 2016 Mart ayı itibariyle toplam 21 milyar Dolar değerinde 475 proje üstlendi. Bu ülkeden Türkiye’ye gelen uluslararası doğrudan yatırım tutarı 681 milyon dolardır.
Kazakistan Ulusal Ekonomi Bakanlığı Nisan 2018’de, GSYİH’de %3,8’in üzerinde büyümenin beklendiğini açıkladı. Kazakistan, en gelişmiş 30 ülke arasına girmek için başlattığı 100 adım kalkınma projesinin 60’ını hayata geçirmiş bulunuyor. Geçen yıl üçüncü modernizasyon sürecini başlatan ülke, endüstriyelleşmeye ve dijitalleşmeye önem veriyor.