BBC ’nin dünyaca ünlü M&S, Zara ve Mango markalarının Türkiye’deki tekstil üreticilerinin Suriyeli çocuk işçilerinin çalıştırıldığı yönündeki haberine sektörden sert tepki geldi.
Avrupa pazarının en önemli hazırgiyim ve konfeksiyon tedarikçisi Türkiye, BBC’nin 24 Ekim’de yayımladığı bir haber programıyla yeni bir tartışmanın ortasında kaldı. BBC’nin araştırmacı gazetecilik programı Panorama, Marks & Spencer ve internet satış mağazası Asos, Zara ve Mango markaları için üretim gerçekleştiren Türkiye’deki tekstil atölyesinde Suriyeli çocukların çalıştırıldığını duyurdu. Panorama ekibi haber için bir hazırgiyim atölyelerden gizli çekim yaparken, buralarda çalıştığı iddia edilen Suriyelilerle röportaj gerçekleştirdi. ‘Kıyafetlerimizi Yapan Mülteciler – The Refugees Who Makes Our Clothes’ başlığını taşıyan bölümde, göçmenlerin genelde 12 saat boyunca saatte 3,75TL ücret için çalıştığı belirtildi.
BBC Panorama muhabiri Darragh MacIntyre’nin haber çalışmasının yayımlanmasından sonra açıklamada bulunan M&S sözcüsü programın bulgularının çok ciddi ve M&S için kabul edilemez olduğunu açıkladı. Mango ise programda gösterilen atölyenin kendi bilgileri dışında taşeron olarak çalıştırıldığını duyurdu. Mango daha sonra yaptıkları incelemede tesislerinde herhangi bir Suriyeli işçinin çalışmadığını ve birkaç küçük güvenlik sorunu haricinde koşulların iyi olduğunu belirtti. Zara’nın sahibi Inditex Group adına yapılan açıklamada, Haziran ayında yaptıkları denetimde ciddi ihlaller tespit ettiklerini ve fabrikaya gerekli iyileştirmeler için Aralık ayına kadar süre verdiklerini açıkladı.
“Haber Tümüyle Komplo”
BBC’nin haberine sert tepki gösteren İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi ve Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Şeref Fayat haberin gerçeği yansıtmadığını savundu. Merdiven altı (kayıtdışı) çalışan bir işyerinde gizli kamera ile gerçekleştirilen bu haberin Türk hazırgiyim endüstrisini ve Türkiye’yi karalama amacı taşıdığını söyleyen Tanrıverdi, Türkiye’de 15 yaş altı çocuk işçi çalıştırmanın yasalarla da engellendiğini ve çok ağır yaptırımları bulunduğunu hatırlattı. Programı tümüyle bir komplo olarak nitelendiren Tanrıverdi; “Çocuk işçi çalıştıran vatan hainidir” dedi.
İHKİB olarak yaptıkları incelemede habere konu olan üreticinin söz konusu global markalar hiçbir üretim yapmadığını tespit ettiklerini açıklayan Tanrıverdi, haberin kurmaca bir senaryo ile hazırlandığını söyledi. Tanrıverdi; şunları söyledi. “Hiçbir belge ve kanıta yer verilmeksizin merdiven altı üretim yapan bir işyerinden hareketle habere Türkiye’nin en büyük alıcıları olan Zara, Mango, Mark&Spencer gibi firmaların adı konularak bizim üzerimizden bu firmalar tehdit edildi. Bizlerin küresel hazır giyim pazarlarındaki gücünden korkanların, nitelikli ve hızlı üretimin en güçlü adresi olan Türkiye’de üretim yaptıran firmaları korkutmak için kullandıkları bu yöntemi boşa çıkaracağız.” Tanrıverdi BBC ve programı yapan ekibi Türkiye’ye davet ederek global markalara üretim yapan fabrikaları gezme teklifinde bulundu.
Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Şeref Fayat ise, merdiven altı çalışan bir atölyede yasadışı kaydedilen ve kurgulanan görüntülerin 18 milyar dolarlık ihracatı bulunan Türk hazır giyim sektörüne mal edilmeye çalışılmasının büyük bir haksızlık olduğunu dile getirdi. Haberin Türkiye’ye ve Türk hazır giyim sektörüne karşı olumsuz bir algı oluşturmasına yönelik ve iyi niyetten uzak olduğunu, gazetecilik etiğiyle de bağdaşmadığını belirten Fayat; “Türkiye’de çocuk işçi çalıştırmanın çok ağır cezai yaptırımları var. Diğer taraftan firmalarımız üretim yaptıkları markalar tarafından sürekli denetimden geçiriliyorlar ve son derece ağır yaptırımları bulunan kontratlarla çalışıyorlar. Bir tedarikçimizin hatasının global markalarla anlaşmaya imza atan bizleri bağladığının ortak bilinci ile hareket ediyor ve bizler de alt üreticilerimizi denetliyoruz. Yaptığımız incelemelere göre, BBC’nin haberine konu olan firma, uluslararası markalarla herhangi bir üretim ilişkisi olmayan ve merdiven altı çalışan bir firmadır. Merdiven altı bile olsa yasalarımız ve düzenleyici kurumlar olarak bizler, çocuk işçi çalıştırılmasına asla müsamaha göstermiyoruz.”